MAKÂSID-I MÜNCİYE FÎ SİYERİ FAHRİ’N-NÜBÜVVE - SİYER-İ NEBİ’DE KURTULUŞ YOLLARI

Osmanlı son döneminde yaşamış olup tefsir, fıkıh, kelâm, mantık, Arap dili ve belagati alanlarında kıymetli telif ve tercüme çalışmaları yapmış olan Süleyman Sırrı Efendi’nin kaleme aldığı Makâsıd-ı Münciye fî Siyeri Fahri’n-Nübüvve, Hz. Peygamber’in hayatını ve savaşlarını muteber siyer kaynaklarından istifade ederek ele alan bir eserdir. Beş defterden ve bunların içerisindeki “maksad” adı verilen on iki başlıktan oluşan eserde Hz. Peygamber’in nesebi ve yakın akrabaları, ahlaki vasıfları, kendisine risaletin ve tebliğ emrinin verilmesi, Medîne’ye hicreti, gazveleri, mucizeleri, gayrimüslim hükümdarlara gönderdiği İslâm’a davet mektupları ve vefatı hakkında malumat verilmektedir. Eserin gazve ve seriyyelere ayrılan kısımları diğer bölümlere nispetle oldukça ayrıntılıdır. Resûl-i Ekrem’in vefatından sonra halife seçimini de detaylı biçimde anlatan müellif, eserin son bölümünü ise cihadın hükümlerine ve faziletlerine ayırmıştır. Bu son kısımdaki bilgiler çok sayıda âyet ve hadîs ile desteklenmiş ve hükümler açıklanırken Hz. Peygamber’in uygulamaları da çok defa örnek olarak gösterilmiştir.

Makâsıd-ı Münciye 20. yy. başlarında diğer birçok sahada olduğu gibi tarih ve siyer sahasında da tartışmaların başladığı bir dönemde kaleme alınmıştır. Eser siyer kaynaklarının güvenilirliğinin tartışıldığı bir ortamda bu kaynaklara itimat ederek, oryantalist çevrelerin kaynakların güvenilir olmadığı yönündeki mesnetsiz iddialarına zımni bir cevap mahiyetinde hazırlanmıştır. Eserin İstiklâl Harbi gibi Türk milletinin çetin bir mücadele verdiği yıllarda ve bu mücadelenin sosyal, ekonomik ve dinî boyutlarına vâkıf bir Osmanlı âlimi tarafından yazılmış oluşu dikkate değer bir husustur. Osmanlı’nın bu en uzun ve buhranlı yüzyılındaki siyer telakkisine örnek teşkil eden eserde müellifin bazı güncel olayları tarih ve siyer ışığında yorumlaması, bu arada askerî sanayinin yerli ve milli oluşunun lüzumuna işaret etmesi son derece önemlidir.

Dr. Selim Argun tarafından hazırlanan eserin neşrinde Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi Veliyyüddin Efendi V 4052-4056 numaralarda kayıtlı olan ve beş defterden oluşan müellif hattı tek nüsha esas alınmıştır.